Het solidair-individualisme

Het gaat altijd om de centen

Nu alle partijen hun programma kenbaar gemaakt hebben en ook het Planbureau zijn duit(je) in het zakje heeft gedaan is het tijd om het eigen verkiezingsprogramma te distilleren en het aan een test te onderwerpen.

Een reeks artikelen i.v.m. de verkiezingen van 2024 door Marcel De Beukeleer

Ik weet niet, beste lezer, of u de laatste dagen de bomen nog door het politieke bos kan zien. We worden écht overspoeld met allerhande verkiezingsprogramma’s, het ene al wat beter als het andere. Ook de radio doet een flinke poging om aandacht van de kiezer te trekken. Om dan nog te zwijgen over de sociale media. In de context van de huidige wereldvrede aarzel ik om het woord ‘ontploffen’ te gebruiken, maar eigenlijk doen ze dat wel, figuurlijk althans. En dan zijn er ook altijd de memoranda van de verschillende middenveld- en drukkingsgroepen. Voor iemand die in politiek geïnteresseerd is, is het haast onbegonnen werk om alles deftig te lezen en in je op te nemen. Tot slot zijn er de ‘open brieven’ die de tegenstellingen scherp willen stellen. Daarover wil ik het hier even hebben.

Er verschenen deze week 2 ‘open brieven’ over de vermogensbelasting. Die werden dan overgenomen door diegenen die er mee akkoord waren, zo gaat dat. Ieder zijn zin dus. Mij vielen die twee tegengestelde opinies op. Al moet ik wel toegeven dat ook de kwaliteitskrant ‘De Standaard’ er een commentaar over schreef en mij dus voor was.

De Bottom line is dat ons land een hoge schuld heeft. Of die té hoog is, of dat we daarmee kunnen leven is een andere vraag. Maar als je de schuld tegen het licht houdt van de Europese begrotingsregels, dan moet er ‘iets’ gebeuren. Dat ‘iets’ kan eigenlijk maar twee dingen zijn, of een combinatie ervan. 1. Bezuinigen en 2. Meer belastingen.

1. Bezuinigen

Er zijn de laatste decennia al veel bezuinigingen doorgevoerd. Zowel Federaal als Vlaams. De vermindering van het budget voor defensie is exemplarisch. Buiten wat straalvliegtuigen en fregatten en nog slechts 25.000 manschappen hebben we niets om ons land te verdedigen. We dragen nog altijd te weinig bij aan de NAVO waarvan we verwachten dat die ons gaat verdedigen. Aan Vlaamse kant valt de vermindering en de niet-indexering van de kinderbijslag op. Nochtans zeiden alle specialisten dat de regionalisering van het groeipakket, zoals Vlaanderen dat nu noemt, dé hefboom was om de allerlaagste inkomens uit de armoede te trekken. Neen, dus! Als zelfs een ‘gezinspartij’ als CD&V er mee instemt dat de kinderbijslag 2 maal niet geïndexeerd wordt en daarna slechts zeer beperkt mag verhogen, dan weet ik niet meer waar de arme gezinnen de ‘warmte’ die deze partij uitstraalt of de inhoud van een lekkere boterhammendoos moet gaan kopen.

Valt er dan ergens nog wat te bezuinigen? De rechtse partijen Vlaams Belang en N-VA en ook een beetje de Open VLD kijken meesmuilend naar de Sociale Zekerheid (SZ). Ik ben de eerste om toe te geven dat er in de SZ zeker nog enkele efficiëntiebesparingen te doen zijn. Anderzijds, als we kijken naar de gezondheidszorg, staan daar ellenlange wachtlijsten. En wat komt er nog op onze bevolking af? Deze week bleek nog in het onvolprezen VRT-programma ‘Eerste keus’ dat onze tieners massaal op de rand van een burn-out of andere mentale problemen staan. Geen enkele politicus weet hoe hij dat moet aanpakken. Maar dat het geld zal kosten, dat is zeker. Ook bij langdurig zieken zijn er bezuinigingen mogelijk, maar dan moet de arbeidswet herzien worden. Nu moet men minstens 3 uur per dag en 13 uur per week werken om sociaal beschermd te zijn. Langdurig zieken zouden met minder werkuren moeten kunnen overschakelen naar werk, met behoud van de uitkering gedurende een bepaalde periode.

Andere partijen willen ook bezuinigen. Die kijken dan weer naar de ‘subsidies’ die de laatste jaren rijkelijk naar allerhande bedrijven gevloeid zijn. Als men daar naar kijkt dan zie je een hoop koterijen die – via sterke lobby- en beïnvloeding – aan wetten en decreten aangebouwd zijn om bepaalde bedrijven(sectoren) nogal wat verminderingen op de bijdragen voor de SZ toe te kennen. Tegelijkertijd worden deze bijdragen ook nog eens omzeild door flexi-jobs, maaltijdcheques en bedrijfsauto’s waarop geen bijdrage aan de SZ verschuldigd is. Wellicht is daar ook een efficiëntie-oefening nodig?

Bijna alle partijen kijken ook naar de beperking in tijd van de werklozenuitkering. Het beeld van de ‘luie’ Waal die thuis in zijn hangmat een rustig leventje leidt dient daarvoor als argument. Dat beeld klopt niet. Deze mensen hebben geen geld om een hangmat te kopen. Studies wijzen uit dat iemand die een jaar lang werkloos is, meestal uit gesolliciteerd is. Die heeft hulp nodig bij het vinden van een job. Daarom heb ik in mijn boek ‘Het solidair-individualisme’ voorgesteld om deze mensen een opleidingscheque boven op hun uitkering te geven. Daarmee kunnen ze zich dan bij- of omscholen. Liefst naar een knelpuntberoep.

Hoe dan ook, bezuinigen in de SZ zal geen sinecure zijn. In de gezondheidszorg al zeker niet. Ri De Ridder legde dat in zijn boek ‘Goed ziek’ duidelijk uit. Er zal met behoud van het huidige budget hooguit efficiënter gewerkt kunnen worden.

2. Meer belastingen

Het waren altijd de machtigen die belastingen hieven op de onderdanen. Koningen, edellieden, grootgrondbezitters, dictators, enz… en dus ook politici. Van deze laatsten mag verwacht worden dat zij het algemeen belang dienen en dat zij de inkomsten van de overheid evenwichtig gaan halen bij de onderdanen. Dat evenwicht is sinds de petroleumcrisis van de jaren ’70 van de vorige eeuw verstoord. Het neokapitalisme van Reagan en Thatcher en de deregulering werkt tot op vandaag door. Sommigen zeggen dat de slinger te ver is doorgeslagen. Daarom komen zij op de proppen met een vermogensbelasting en/of een vermogenswinstbelasting. Toen de uitgeputte economie van Verenigde Staten na de 2de wereldoorlog zich moest herstellen en tegelijkertijd Europa massaal moest gesteund worden (Marchall plan) voerden ze daar erfbelastingen in tot wel 90% van het vermogen. Achteraf hebben massaal veel academici die de eerlijkste belasting ooit genoemd. Sinds Reagan zijn die belastingen altijd maar gedaald, ook onder presidenten van de Democratische partij. Ook de deregulering werd steeds maar uitgebreid met een joekel van een bankencrisis tot gevolg.

Als men dan toch aan nieuwe (vermogens)belastingen denkt, dan vind ik dat men eerst aan de erfbelasting moet denken. Dan denk ik niet aan de gezinswoning die bijna driekwart van de Belgen gedurende 25 of meer jaren met zuurverdiende centen hebben verworven, maar aan de grote(re) vermogens. Tegelijkertijd zou er, zoals Thomas Piketty in zijn boek ‘Kapitalisme in de XXIste eeuw’ voorstelt, een startsom aan elke onderdaan moeten gegeven worden. Op welke leeftijd dat moet zijn en hoe groot deze som moet zijn laat ik aan de politici. Naast de belastingen op het vermogen bij overlijden is een gelijkschakeling van de belastingen uit inkomsten uit arbeid en kapitaal (huren, dividenden, meerwaarden, ….) ook een mogelijkheid. Alweer denk ik hier niet aan de lagere inkomens van een werknemer of van een gepensioneerde die moet leven van de huur van zijn enige woning, maar over inkomsten die een bepaald minimumbedrag overschrijden.

Open brieven

Na al de ballonnetjes over bezuiniging en meer belastingen, zagen we iets dat niet veel openbaar voorkomt. De belangengroep, of beter gezegd de belanghebbenden, lieten van zich horen in een ‘open brief’. In De Tijd van 25 mei jl. ondertekenden 400 vertegenwoordigers van bedrijven en familieondernemingen een brief waarin ze de vermogensbelasting duiden als negatief voor onze welvaart. Ze argumenteerden dat zulke belasting de bedrijven, de investeringen en dus ook jobs vernietigt.

Prompt kwam daar de reactie van journalisten en academici. Marc Reynebeau haalde in De Standaard de argumenten van de politici die tegen de vermogensbelasting zijn onderuit. Hij spreekt van manipulatie (zoals de Russen doen) en misleiding. En dan kwamen drie economen (UGent, UCL en ULB), gesteund door 60 academici ons vertellen ‘dat geen enkel argument tegen een vermogensbelasting hout snijdt’. Bovendien komen zij wel met argumenten én cijfers van de Nationale Bank waarom een vermogensbelasting de vermogensongelijkheid evenwichtiger kan maken. Ze besluiten dat de keuze tussen bezuinigingen in de SZ en het invoeren van een vermogensbelasting een politieke keuze is. Dàt vind ik nu eens een verkiezing waard.

Laat een reactie achter

Scroll naar boven